Een ordinaire Amerikaanse bankrun

Misschien heb je het allemaal meegekregen, misschien niet. Er zijn wat banken omgevallen in de Verenigde Staten. Niet zozeer het kapot gaan van de banken zelf was onderwerp van gesprek, maar juist de verwevenheid van het financiële systeem en het besmettings-risico dat een of twee falende banken kunnen veroorzaken binnen het gehele systeem.

Silicon Valley Bank

Vorige week werd duidelijk dat Silicon Valley Bank in California niet langer kon voldoen aan de enorme hoeveelheid opname-verzoeken. Normaal gesproken hebben banken altijd genoeg “liquiditeit” in het systeem om in de normale hoeveelheid van dagelijkse opnames te kunnen voorzien. Tenzij er ineens HEEL veel mensen tegelijk hun geld van de bank willen halen.

Om heel veel mensen tegelijk te doen opnemen, moet er een unieke mix zijn van omstandigheden. Immers, een beetje bank heeft miljoenen klanten en voordat die miljoenen hun geld allemaal tegelijk willen opnemen, moet er wel een astronomisch kleine waarschijnlijkheid tot werkelijkheid worden. Dat is gewoonweg een HEEL kleine kans, dat dit bij een bank gebeurt.

Tenzij je, zoals in het geval van Silicon Valley Bank, een specifiek type klant hebt. Feit wil namelijk dat deze bank zo'n beetje de helft van de Amerikaanse startup en venture scene als klanten had. Jonge bedrijven met voornamelijk tech-founders. Ik las ergens dat het ging om zo'n 65.000 van dit soort bedrijfjes. En al die ondernemingen hadden hun geld bij Silicon Valley Bank staan en maakten tevens gebruik van de krediet-faciliteiten van de bank.

Je moet je gewoonweg even voorstellen dat veel van dit soort bedrijfjes heel moeilijk aan financiering kunnen komen bij de grotere banken. Ze maken immers geen winst en zullen in veel gevallen jarenlang heel veel kapitaal nodig hebben om hun groei te financieren. En daarom zaten ze bij SVB, de bank die al vele jaren een gunstig bankklimaat bood voor deze ondernemers.

Als een lopend vuurtje

Dus je had een enorme cluster aan klanten die uit hetzelfde hout gesneden zijn. Die 65.000 bedrijfjes gebruikten de bank om te groeien met geleend kapitaal, maar hadden er ook hun banktegoeden staan. Salarissen voor miljoenen jonge Amerikanen werden via die rekeningen betaald.

Business as usual.

Totdat er dus ineens een situatie was waarbij twee grote klanten geen vertrouwen meer hadden in de bank en direct enorme sommen geld weghaalden. De paniek sloeg toe en vele klanten begonnen toch maar wat van hun geld over te zetten naar andere financiële spelers. Dat ging in het begin nog zeer rap en zonder problemen. Opname-verzoeken werden gehonoreerd en stond het geld al snel op een tegenrekening.

Totdat het het geld ineens niet meer aankwam en opname-opdrachten “in afwachting” waren. Hierdoor begonnen veel mensen met elkaar te communiceren of zij hetzelfde ervaarden. Het digitale dorpsplein werd rumoerig en steeds meer mensen hoorden ervan en begonnen zich zorgen te maken. Meer en meer klanten probeerden naarstig hun geld veilig te stellen, maar alles leek bevroren. En toen nam de FDIC, het overheidsorgaan dat ten doel heeft banktegoeden te garanderen, de bank over en leek het hek van de dam.

Een digitale bankrun in moderne tijden

Bankruns zijn van alle tijden. Er zijn er heel wat geweest in de geschiedenis. Zodra mensen hun vertrouwen kwijtraken in hun bank, willen ze meestal al hun geld er vanaf halen. Vroeger moest je hier letterlijk voor naar de bank zelf, ze bellen of via de post een overdracht aanvragen. Dat ging vooral heel langzaam, dus meestal hadden banken hierdoor genoeg tijd om in te grijpen.

Maar ik denk dat dit het eerste geval van een moderne bankrun is, waarbij de snelheid en grootte van de bankrun geen goede mix waren en dit de bank heel snel de das om heeft gedaan. We zijn tegenwoordig zo connected, dat we zeer snel een gerucht als een lopend vuurtje de wereld in kunnen krijgen. Iedereen kan binnen twee klikken z'n geld digitaal overschrijven en vervolgens in 5 minuten honderden mensen op de hoogte brengen van de problemen bij een bank.

Dat is een explosieve mix waardoor banken gewoonweg geen tijd hebben om maatregelen te treffen. De laatste grote bankrun (2008) vond plaats in een tijdsbestek van 10 dagen. In die dagen namen klanten van Washington Mutual bank zo'n $17 miljard op. Dan heb je het over $1,7 miljard per dag.

$42 miljard in 10 uur tijd

Bij Silicon Valley Bank namen klanten in slechts 10 uur een bedrag van $42 miljard op. Dat is ongekend snel en groot: $4,2 miljard per uur. Een bank die tegen zo'n vloedgolf aan opnames kijkt, zal snel moeten reageren door hun overige assets te verkopen en zodoende liquiditeit te creëren om dollars te kunnen vrijmaken voor hun rekeninghouders. Met name (veilige) obligaties waar ze een deel van het gestorte geld van accounthouders in hebben belegd.

SVB verkocht z'n obligatie-portfolio (kennelijk aan Goldman Sachs), maar moest dit doen tegen een verlies. De obligaties stonden namelijk onder water – dus op verlies – door het dramatische jaar van 2022. Na de enorme vloedgolf aan opnames en het verlies dat ze moesten incasseren op de verkochte obligaties, stond inmiddels de balans van de bank negatief 1 miljard dollar.

Dan ben je dus in feite klaar en heb je nog een laatste redmiddel: extra kapitaal ophalen of je laten overnemen door een andere bank.

Niemand had hier trek in, doordat geen enkele partij op dat moment het risico nog aandurfde. Geruchten begonnen al snel in het openbaar te verspreiden dat de bank diep in de problemen zat. De koers van het aandeel van de bank begon zodanig in te storten, dat het handelen in het aandeel tijdelijk stopgezet moest worden. Overal gingen alarmbellen af. Tot het te laat was en de FDIC in moest grijpen door de operatie over te nemen.

Banktegoeden niet verzekerd

Ok, dus de FDIC greep in, naam de bank over en ging op zoek naar een oplossing. De oplossing voor rekeninghouders die minder dan $250.000 op hun rekening hadden, was al snel duidelijk. Immers, net als in Nederland hebben ze in de VS een “depositogarantiestelsel“, dat de tegoeden van mensen onder een bepaalde grens waarborgen. In Nederland is dat €100.000, in Amerika is dat dus $250.000.

Maar, wat bleek: verreweg de meeste rekeninghouders bij Silicon Valley bank waren geen particulieren, maar ondernemingen die bijna allemaal meer dan die gegarandeerde 250k bij de bank hadden staan. Er gaan overzichten rond dat maar liefst 90% van de rekeninghouders, meer dan 250k op hun account had staan. Als jouw onderneming 2 miljoen heeft staan bij een bank en je krijgt het er niet meer uit, om vervolgens tot de conclusie te komen dat 1,75 miljoen (2m – 250k) in rook opgaat – dan staat je hele leven even op z'n kop.

Besmetting andere banken

Vervolgens ging dit natuurlijk als een lopend vuurtje over Social Media en gingen klanten van andere (kleinere) banken ook ineens hun geld opnemen. Bang dat ook zij hun tegoeden van meer dan 250k kwijt zouden zijn als deze banken zouden omvallen.

En zoals vaker het geval is, was de redding van vele banken dat het inmiddels weekend was, waarin er weinig betaalverkeer mogelijk is. En dus hadden overheidsinstanties, de Federal Reserve en de grote commerciële banken de opdracht om voor de opening op maandag, te zorgen voor een oplossing. Niet alleen een oplossing voor de getroffen bank in kwestie, maar een oplossing voor het mogelijke besmettings-risico en het stoppen van de domino-stenen. Want dit had zomaar eens kunnen leiden tot een veel groter probleem binnen het bancaire systeem.

Nog voordat maandagochtend de zon op was in de VS, was er een oplossing. De FDIC had samen met de FED en het Ministerie van Financiën (Treasury) een reddingspakket samengesteld waarmee ALLE rekeninghouders gered zouden zijn. Niet alleen de mensen die onder de 250k op hun rekening hebben, maar al het geld.

Dit gaf een enorme opluchting, maar je kunt je voorstellen dat er toch iets knakte bij veel Amerikanen. Als dit zomaar kon gebeuren, hoe wisten ze dan nog of er niet in de toekomst nog iets dergelijks kan gebeuren?

Aandeelhouders de klos

De klanten van de bank waren allemaal gered. Maar dit geldt niet voor de aandeelhouders van de (inmiddels meerdere) omgevallen banken. Die aandelen zijn niets meer waard en dus zijn zij hun investering kwijt. Dit is een reëel risico als je belegger bent in dit soort regionale en kleinere banken: total-loss.

Als gevolg van deze mededeling van het Ministerie van Financiën, dat aandeelhouders de klos zijn bij dit soort gebeurtenissen, stonden ineens tientallen kleinere banken op maandag in de uitverkoop. De koersen van sommige banken daalden maar liefst 50-70% in een dag en meerdere keren werd de handel stilgelegd.

Ga maar na wat jij zou doen als je zou weten dat jouw aandelen niets meer waard zouden kunnen zijn. Dan zou je er ook vanaf willen toch?

En natuurlijk niet alleen particuliere beleggers zijn de klos in dit geval, maar banken zijn nou eenmaal ook de “darlings” van veel internationale en nationale pensioenfondsen. Dit soort fondsen beleggen met pensioensgeld in banken en dat pakt nu heel even niet zo best uit – zo lijkt het.

Een deuk in het vertrouwen

Als je denkt dat dit ons in Nederland bespaard zal blijven, dan denk ik dat je heel even achter je oren moet krabben. In Amerika hadden de meeste mensen niet verwacht dat dit zou kunnen gebeuren. Ze hebben drie volle dagen in complete angst geleefd om hun hele opgebouwde vermogen en bedrijf kwijt te raken.

Dagenlang niet slapen, je bedrijfje kwijtraken, personeel moeten ontslaan, plannen maken om je huis dan maar te verkopen, auto weg te doen – overleven. Uiteindelijk loopt het in dit geval nog met een sisser af, maar ik denk dat deze mensen vanaf nu niet langer meer zo goed van vertrouwen zullen zijn en hun risico-management wat beter op orde zullen willen hebben.

Dat geld ook voor mij. Ik heb in de afgelopen jaren altijd strak voor ogen gehad binnen welke kaders ik mijn geld en beleggingen moet waarborgen bij eventuele calamiteiten. Onder andere door meerdere rekeningen bij verschillende banken te hebben, minder dan €100k bij elke bank en ook diverse brokers te gebruiken in het geval van een crisis. Ook heb ik altijd wat cash in huis voor het eventuele geval dat ik even niet met pin kan betalen. En wat goud en zilver bij GoldRepublic om wat assets buiten het bank-en-euro-systeem te hebben.

Geen enkele voorbereiding beschermt je 100%, maar daar gaat het mij ook niet om. Ik wil simpelweg niet alles kwijt zijn door het falen van een enkele instantie. Hoe veilig en “too big to fail” ze ook lijken. We hebben nu in Amerika gezien hoe snel en drastisch het omvallen van een relatief kleine bank (nummer 16 op de lijst) voor problemen kan zorgen. Dan piept, kraakt en breekt het systeem waar we allemaal op vertrouwen voor ons dagelijkse geldverkeer.

“Beter voorbereid op iets dat niet gaat komen, dan onvoorbereid op iets dat er ineens is”