Rood staan is duur en houd je arm

Het is zo makkelijk: net wat meer kunnen uitgeven dan wat er binnenkomt. Maar er is een reden waarom dat gemak je wordt geboden: de banken verdienen er goed aan. Van persoonlijke leningen tot hypotheken, van studieschuld tot rood staan.

Vandaag de dag heeft de meerderheid van de mensen wereldwijd schulden. Iemand zonder schulden is eerder een uitzondering dan regel. En van al deze schulden lijkt rood staan de meest onschuldige. Maar dat is het niet.

Gemak dient de mens

Waar je vroeger met een opgeheven hoofd nog persoonlijk met iemand van de bank moest spreken om rood te kunnen staan, bieden veel banken en andere leners deze “service” tegenwoordig aan in hun apps op je telefoon.

Met een paar klikken kun je 500, 1000 of zelfs 2000 euro rood staan. Toegang tot krediet is frictieloos en het wordt je dan ook (met opzet) zeer makkelijk gemaakt. Dit lijkt fijn, maar er zit een prijs aan dat gemak.

De banken weten namelijk dat in de huidige tijd steeds meer mensen boven hun stand leven. Vraag aan tien mensen of ze vinden dat ze genoeg salaris verdienen en meer dan de helft zal je vertellen dat ze te weinig verdienen om “alles tegenwoordig nog te kunnen betalen”. 

We belonen onszelf maar al te graag

Maar om nou te zeggen dat alles aan de hoogte van ons salaris ligt, is te makkelijk. We zijn maar al te graag lief voor onszelf. En het lijkt soms wel alsof we elkaar niet verantwoordelijk stellen voor dit soort destructief gedrag. Alles moet ook gewoon kunnen tegenwoordig.

Heb je een nieuwe woning? Tijd om de hele inboedel te vernieuwen. TV stuk vlak voor het WK? Hop, even snel online de nieuwste 8K televisie bestellen.

Al je vrienden gaan naar die hippe tent en jouw salaris is nog niet gestort? Geeft niet, je gaat tóch gewoon mee. En hoe betaal je dat, wanneer je salaris al drie keer uitgegeven is? Juist, met geld dat je niet hebt.

Leven van geld dat niet van jou is

Om iets te kopen met geld dat we niet hebben, gebruiken mensen in veel westerse landen hun credit card(s) voor. Wat een nog veel zorgelijker verhaal op zich is. Maar in Nederland is dit nog niet (stijgt wel) zo alledaags.

En dit komt omdat wij in ons land de pinpas en iDeal voornamelijk gebruiken voor onze dagelijkse en minder dagelijkse aankopen. Maar, dat is een debit oplossing. En daar dien je wel geld voor op je bankrekening te hebben staan.

Dus hoe financier je jouw aankopen, wanneer jouw banksaldo niet toereikend is? Juist, door (tijdelijk) rood staan. Even dippen onder de nul-lijn totdat je salaris weer binnen is. Moet kunnen!

Kleine beslissingen met grote gevolgen

Maar dit is een gebed zonder eind. Waarom? Waarom is het zo moeilijk voor velen om rood staan te negeren en waarom zijn er zoveel Nederlanders die moeite hebben om vervolgens weer elke maand boven die nul-lijn te blijven?

Dit komt doordat mensen gewoonte-dieren zijn. En niet in de theoretische zin van het woord, maar we zijn biologisch “geprogrammeerd” om onszelf te belonen. En, misschien nog wel belangrijker; een menselijk brein is niet in staat om gevolgen van kleine beslissingen te overzien.

Neem een roker: je weet dat met elke sigaret je het risico op vroegtijdig overlijden vergroot. Maar omdat je niet weet wanneer en welk aandeel elke afzonderlijke sigaret heeft op je levensduur, blijven mensen roken.

Omdat we gewoonte-dieren zijn, raken we dus ook snel gewend aan een nieuwe situatie. Dit is onderdeel van het menselijk aanpassingsvermogen.

Maar waar dit vroeger bedoeld was om te overleven, is het nu vooral bedoeld om in de huidige drukke tijd je elke dag aan te passen aan nieuwe situaties.

Weer even terug naar het rood staan

De banken weten dat wanneer mensen rood staan aanvragen, er een groot gedeelte van deze aanvragers is dat zeer waarschijnlijk meerdere maanden hiervan gebruik gaat maken.

Waar eerst nul euro je bodem was is nu -100, -500 of zelfs meer je nieuwe bodem, voor wat je jezelf toestaat om uit te geven. Je raakt eraan gewend en dat gaat “vanzelf”.

En deze banken verdienen daar rijkelijk aan. De gemiddelde rente voor rood staan bij een bank kost je tegenwoordig zo'n 10-14%, afhankelijk van je bank.

Een paar dagen rood staan, omdat je binnenkort je salaris krijgt en je telefoon gerepareerd moet worden, kost je doorgaans een paar cent tot een euro. Geen probleem.

Maar omdat er veel Nederlanders maanden rood staan, tikt dat inmiddels lekker door voor de banken. 

Rood staan is gewoon duur en zonde

Ook al voelt rood staan als een “onschuldige” vorm van lenen, toch is het inmiddels duurder dan het afsluiten van een persoonlijke lening. En het kan in deze situatie zelfs voordeliger zijn om een persoonlijke lening af te sluiten, dan continu gebruik te maken van rood staan.

Rood staan was helemaal nooit bedoeld om lang gebruik van te maken en diende meer als tijdelijke reserve – in geval van nood (geval van rood?).

Maar inmiddels wordt het door veel Nederlanders dankbaar gebruikt als standaard kredietfaciliteit. En rood staan is inmiddels, naast creditcards met gespreide betaling, één van de duurste vormen van lenen geworden.

Lening aflossen of beleggen?

En dan nog even dit. Vaak hoor ik de vraag: “Denk je dat ik beter eerst mijn leningen kan aflossen of kan gaan beleggen?”. Hier zijn de meningen online over verdeeld.

Maar ik heb hier een duidelijke mening over: in het geval waarbij je maandelijks rood staat en er maar moeilijk uitkomt, betaal je hiervoor een rente (op jaarbasis) van meer dan 10%.

Beleggen in de aandelenmarkt is risicovol. Je mag hier blij zijn met een rendement (op jaarbasis) van 7%. En daar heb je geen enkele garantie op, want de markt is de markt.

Je betaalt dus 10% voor jouw rood staan. En je moet met risico maar gaan proberen om 7% met beleggen te krijgen. Hele grote kans dat je dus uiteindelijk minder winst gaat pakken op de beurs, dan kosten van de rente die het rood staan je kost.

Dus: los je rood staan af en zet het daarna uit. Gegarandeerd rendement van 10%!! No-brainer? Ik denk het wel!

Conclusie

Nu zul je zelf misschien denken: “maar ik ben een nette betaler en kan prima rood staan”. Dat kan en het overgrote deel van de Nederlanders zal netjes op tijd betalen.

En toch, zelfs wanneer je iemand bent die elke maand keurig z'n rood staan aanvult, is het wachten op die ene maand waarin je hier niet meer toe in staat bent. 

Want, life happens! Het komende jaar zal voor veel mensen, gezien de economische situatie en vooruitzichten voor 2020 en later, eerder moeilijker dan makkelijker worden.

En nogmaals: de banken verdienen zelf goed aan aan mensen die rood staan. Dus verwacht van hen geen coulance, wanneer je het moeilijker hebt. Ze zullen het je hoogstwaarschijnlijk zo gemakkelijk mogelijk blijven maken – totdat het te laat is. Want dan weten ze je te vinden en vraag jij je af hoe het toch eigenlijk zover heeft kunnen komen.

“Spending money you don't have, on things you don't need, to impress people you don't like. It's not worth it!”